Nước mắm truyền thống nói một cách chính xác là loại nước mắm được làm ra chỉ với duy nhất hai thành phần là: Cá và Muối, không sử dụng bất kỳ nguyên liệu hay thành phần nào khác trong quá trình ủ chượp, lên men đến khi ra thành phẩm. Còn nếu như nước mắm trong thành phần có thêm những chất khác thì chính là loại nước mắm công nghiệp đã được pha chế để giữ được hạn sử dụng lâu hoặc điều chỉnh vị cho phù hợp với nhiều cách pha chế khác nhau.

Với nước mắm truyền thống của Việt Nam cho đến tận bây giờ vẫn giữ nguyên được công thức từ vài trăm năm trước để làm ra nước mắm nguyên chất. Đó chính là dùng phương pháp có tên Ủ chượp, nguyên liệu chủ yếu sẽ là cá cơm đạt chất lượng và phải qua quá trình kiểm duyệt kĩ lưỡng cùng với muối tinh khiết, sau đó sẽ ủ chung hai nguyên liệu này trong các thùng bằng gỗ để lên men trong vòng 12 tháng hoặc hơn. Khi nguyên liệu trong thùng chượp đủ chín sẽ chảy ra nước mắm tĩn đạt chuẩn chất lượng, đủ độ đạm sánh và có vị mặn đặc trưng nhưng hậu ngọt đọng lại.