Chẳm chéo gia vị không thể thiếu trong mâm cơm người Thái        

Trong tiếng Thái, “chẳm” có nghĩa là món nước chấm, “chéo” là những nguyên liệu tạo nên nước chấm đó. Chẳm chéo là thứ gia vị dùng để chấm đồ ăn không thể thiếu trong mâm cơm của người dân tộc Thái.       

Ẩm thực của người Thái khá phong phú, phong phú từ nguyên liệu đến cách chế biến. Do vậy, nếu ai từng một lần được thưởng thức món ăn từ người dân tộc Thái thì chắc chắn sẽ có ấn tượng vô cùng tốt đẹp khi nghĩ về. Không chỉ có món ăn đem lại ấn tượng sâu sắc mà phụ trợ cho các món  ăn đấy là các loại gia vị phong phú kết hợp với nhau tạo thành một loại đồ chấm đặc biệt không thể thiếu được trong các bữa ăn của họ. Đó chính là chẳm chéo.

Chẳm chéo là gia bị không thể thiếu của người Thái

Trong tiếng Thái, “chẳm” có nghĩa là món nước chấm, “chéo” là những nguyên liệu tạo nên nước chấm đó. Chẳm chéo cơ bản chế biến khá đơn giản, bao gồm ớt, tỏi, muối và hạt mắc kén.

Từ món “chéo” cơ bản, người Thái có thể gia giảm hoặc thêm vào các loại nguyên liệu khác nhau để tạo nên nhiều món “chéo” như: chéo cá (cá suối nhỏ nướng vàng, rồi đem giã nhuyễn với bát chéo cơ bản,  dùng để chấm măng tre, măng vầu và rau luộc); chéo gan gà (đem gan gà hoặc gan vịt đã luộc chín, nướng qua cho thơm, thái thêm chút lá chanh rồi đem giã với chéo cơ bản, sau đó cho thêm nước luộc gà, vịt, đánh lên cho nhuyễn); chéo nước chua (lấy vừng trắng đem rang vàng, thơm, giã thành
bột, cá nướng thơm giã nhỏ mịn, đem trộn với chéo cơ bản, chút nước măng chua, dùng để chấm rau cải non); chéo rau mùi (rau mùi giã nhỏ rồi trộn với chéo cơ bản, dùng để chấm rau cải đồ và thịt lợn ba chỉ luộc)…,…

Tên của các món chéo biến tấu được theo tên của các nguyên liệu thêm vào. Tuy có hương vị riêng nhưng dù chế biến theo cách nào thì chẳm chéo vẫn giữ được  mùi vị đặc trưng.

Muốn có bát chẳm chéo thơm ngon, người ta phải chọn loại ớt chỉ thiên, nhỏ mà cay, đem nướng giòn rồi trộn với tỏi, muối và mắc kén cho dậy mùi. Tỏi để làm chẳm chéo phải là loại tỏi Tây Bắc nhỏ nhưng thơm đúng điệu. Các nguyên liệu sau khi trộn với nhau được đem giã nhỏ, tạo nên bát chẳm chéo cơ bản. Chẳm chéo chưa mùi thơm của mắc kén, vị cay của ớt nướng và vị hăng nồng của tỏi đem đến một loại gia vị vô cùng lạ lẫm đối với thực khách lần đầu thưởng thức.

Chẳm chéo được dùng để ăn kèm với các món như: xôi, thịt gà luộc, cá nướng,… Nhưng thích hợp nhất vẫn là dùng để chấm măng đắng, cải luộc hay bất kỳ loại rau luộc đơn giản khác. Bởi món ăn nào chấm với chẳm chéo cũng trở nên hấp dẫn và dậy mùi hơn hẳn.

Chẳm chéo không chỉ giúp món ăn đậm đà mà còn có tác dụng như một vị thuốc. Dùng các món sống, tái dùng với chẳm chéo không bao giờ bị đau bụng. Đây cũng là thứ gia vị khiến nhiều người ăn quen sẽ cảm thấy như không thể thiếu.